Wojskowe Sądy Rejonowe zostały utworzone w 1946 r. i były jednym z najbardziej represyjnych narzędzi terroru politycznego w stalinowskiej Polsce.

Nowy, zmierzający do totalitaryzmu system wprowadzany na ziemiach polskich od 1944 r. oparł swoje istnienie m.in. na systemie sądownictwa wojskowego. Korzystając z podległości i dyscypliny wojskowej stworzono wzorowany na radzieckim mechanizm pozwalający na stosowanie bezwzględnych represji pod pozorem prawa.

Wojskowe Sądy Rejonowe (WSR) zostały utworzone w 1946 r. i były jednym z najbardziej represyjnych narzędzi terroru politycznego w stalinowskiej Polsce. Powołano je jako szczególnego rodzaju jednostki, które wbrew swojej nazwie rozpatrywały sprawy nie tylko mundurowych, ale w dużej mierze osób cywilnych skazywanych za przestępstwa o charakterze politycznym. Oznaczało to, że przed Wojskowym Sądem Rejonowym mógł stanąć każdy, kogo władze uznały za przeciwnika systemu komunistycznego. W szczególności dotyczyło to żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji polskiego podziemia niepodległościowego, chociaż nie wszystkich odpowiadających przed WSR należy uznać za represjonowanego z przyczyn politycznych.

Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie powstał wraz z innymi tego typu sądami w Polsce, powołany rozkazem organizacyjnym nr 023/Org z 20 stycznia 1946 r. Początkowo siedzibą WSR był Koszalin, co wynikało z trudnej sytuacji społecznej i ogromu zniszczeń na Pomorzu Zachodnim. To właśnie w  Koszalinie do początków 1946 r. mieściły się wszystkie istotne instytucje państwowe, w tym Urząd Pełnomocnika Rządu i Urząd Bezpieczeństwa. Siedziba WSR z Koszalina do Szczecina została przeniesiona 20 maja 1946 r., a swoje miejsce znalazł on przy al. Wojska Polskiego 76. Wśród sędziów znaleźli się zarówno dobrze wykształceni prawnicy posiadający praktykę zarówno sędziowską jak i wojskową, a także, zwłaszcza po 1948 r., kursanci przyspieszonych szkoleń wojskowych, których lojalność wobec systemu zastępowała brak choćby ogólnego wykształcenia. Pierwszym szefem WSR w Szczecinie był mjr dr Filip Feld. W 1948 r. zastąpił go płk Kazimierz Stojanowski.

Szczeciński sąd formalnie rozformowano 21 lipca 1955 r. Przez 9 lat swojego funkcjonowania rozpatrzył ponad 4,5 tys. spraw, a najwyższy wymiar kary zastosowano wobec 96 osób. Wykonano prawdopodobnie 43 z nich.

Szerzej na ten temat: Radosław Ptaszyński: Sędziowie Wojskowego Sądu Rejonowego w Szczecinie i ich wyroki. Szczecin, 2008.

 

oprac. MNS-CDP