Zapraszamy w środę, 1 marca 2023 r., o godz. 17.00, do Muzeum Narodowego w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy na pl. Solidarności 1, na pokaz filmu pt. „Kwatera Ł” w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego. Pretekstem do spotkania jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Wstęp wolny.

Film dokumentalny „Kwatera Ł” przedstawia prace archeologiczno-ekshumacyjne, które od 2012 r. na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie prowadzili pod kierownictwem IPN historycy, archeolodzy, antropolodzy, genetycy i lekarze sądowi. Początkowo odnaleziono szczątki 117 osób na tzw. łączce, gdzie w latach 1948–1956 pogrzebano potajemnie kilkaset osób zamordowanych przez Urząd Bezpieczeństwa. Przez dekady tamto miejsce służyło za „cmentarny śmietnik”. Jeszcze w latach osiemdziesiątych, w celu ukrycia miejsca zbrodni, miejsca pochówków przykryto dodatkowo nawiezionym gruzem.

Odnalezieni na „łączce” to przedstawiciele Polskiego Państwa Podziemnego, powstańcy warszawscy, żołnierze powojennego podziemia niepodległościowego. Przez komunistyczne władze zostali uznani za wrogów systemu, a zamordowani m.in. w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie. Ich szczątki, wrzucone do jam grobowych, obsypane wapnem gaszonym, na zawsze miały pozostać bezimienne. 

Od tamtej pory w Kwaterze „Ł” udało się odnaleźć pozostałości po mniej więcej 300 osobach. Dzięki badaniom genetycznym, prowadzonym przez Polska Bazę Genetyczną Ofiar Totalitaryzmów działającą przy Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie, możliwa była ich identyfikacja. Odnalezieni to m.in. mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”, mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, czy ppłk Stanisław Kasznica. Inni są wciąż poszukiwani, np. gen. August Emil Fieldorf „Nil”.

„Łączka” to tylko jedno z wielu miejsc w Polsce i za granicą, w których spoczywają szczątki pomordowanych Żołnierzy Wyklętych. Ekshumacje i badania przeprowadzono już w około 250 spośród nich.

Arkadiusz Gołębiewski (ur. 1968) polski reżyser filmów dokumentalnych dotyczących przede wszystkim powojennej historii Polski. Pomysłodawca i dyrektor Festiwalu Filmów Dokumentalnych „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci”, który co roku odbywa się w Gdyni. Prezentowane na nim filmy pokazują losy walczących z komunizmem członków powojennego podziemia niepodległościowego oraz polskiej opozycji w latach 1944–1989.