Okrągła, setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości sprzyja refleksji, jak wydarzenie to zechcemy wspominać. Liczne opracowania historyczne, zainspirowane rocznicą, przywołują najważniejsze fakty, daty, nazwiska. Co pozostało w naszej pamięci? Jakie symbole związane z tamtym momentem i epoką, która nastąpiła tuż po nim, stały się powszechne, jakie miejsca pamięci, postaci, przekazy rodzinne, uznamy za istotne? Co w kontekście odzyskania wolności stało się synonimem polskości, co jej zaprzeczeniem? 

W okresie PRL doszło do przerwania oficjalnej pamięci o odzyskaniu przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 r. Jeszcze w 1944 r., z okazji rocznicy, zorganizowano w Lublinie paradę wojskową, jednak wykorzystano święto do negatywnego przedstawienia „reakcyjnych rządów sanacji”. Manipulacji pamięcią dokonywano w różny sposób. Już w 1945 r. zlikwidowano Święto Niepodległości wprowadzając w zamian Narodowe Święto Odrodzenia Polski obchodzone 22 lipca, w dzień ogłoszenia manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego – marionetkowego, powołanego w Moskwie, organu władzy wykonawczej. Na wiele lat obchody 11 listopada zniknęły z przestrzeni publicznej, stopniowo zapominano jego przedwojenne symbole, zastępowane innymi. Centralne obchody odzyskania niepodległości 11 listopada 1918 r. władze komunistyczne zorganizowały tylko raz, u schyłku sytemu, w 1988 r.

Dwudziestolecie międzywojenne, wraz z symbolicznym początkiem 11 listopada, zwłaszcza w pierwszej powojennej dekadzie, próbowano skompromitować, pokazać tylko w czarnych barwach, w najlepszym przypadku – przemilczeć. Pamięć indywidualna, domowe archiwa spełniły funkcję przechowalni niedalekiej przeszłości. Mozolnie budowany jej negatywny opis wywołał efekt odwrotny od zamierzonego: spotęgował tęsknotę za światem, któremu zaczęto przypisywać te wszystkie pozytywne cechy, jakich nie miała PRL. W wielu przekazach przywoływano tylko to, co było pozytywne, trudne tematy międzywojnia pozostawiając na nieokreślone „później”. Tak utrwalał się mit. 

Chcąc pokazać jak obraz międzywojnia zmieniał się w okresie PRL, zdecydowaliśmy się zrobić „wystawę w wystawie”. Do większości przestrzeni ekspozycji stałej zostały wprowadzone pamiątki – symbole, które pokazują, jak ewoluowała pamięć o epoce przedwojennej – w rodzinach i w kręgach władzy. 

Wystawa czynna od 11 listopada do 30 grudnia 2018 roku.
Wernisaż: niedziela, 11 listopada 2018, godzina 11.00, wstęp wolny
Kuratorka i autorka tekstów: Agnieszka Kuchcińska-Kurcz
Współpraca kuratorska: Aneta Popławska-Suś, Paula Sendra
Korekta: Wiktoria Klera
Zbiory: Muzeum Narodowe w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy, Sylwester Chruszcz, Ryszard Leoszewski, Piotr Szkocki, Tadeusz Szumowski, Jan Tarnowski, Beata Urbaniak, Andrzej Wincza
Organizatorzy: Muzeum Narodowe w Szczecinie
Współorganizatorzy: Sieć Ziem Zachodnich i Północnych, Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu