Od 17 grudnia 2020 roku w wyjątkowym miejscu – na szczecińskim placu Solidarności, będzie można oglądać wystawę plenerową „1970. Zło/Przypadek”, poświęconą grudniowej rewolcie Wybrzeża.
Wirtualny wernisaż (bez udziału publiczności, wyłącznie transmisja on-line w mediach społecznościowych Muzeum) odbędzie się 17 grudnia o godz. 13.00. Wystawę będzie dostępna do połowy lutego 2021 roku. Organizatorami wydarzenia są Muzeum Narodowe w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego.
Rewolta na Wybrzeżu wybuchła zaraz po ogłoszeniu przez rząd znaczących podwyżek cen żywności i innych produktów pierwszej potrzeby – stało się to 12 grudnia 1970 roku – niedługo przed świętami Bożego Narodzenia. Władze zdawały sobie sprawę, że podwyżki mogą wywołać protest społeczny i już od 9 grudnia „siły porządkowe” zostały postawione w stan gotowości. Protest rozpoczął się 14 grudnia w Gdańsku, na ulice miasta wyszły wielotysięczne manifestacje, podpalono m.in. budynek Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, doszło do starć manifestujących z wojskiem i milicją, były ofiary śmiertelne. Podobna sytuacja miała miejsce w Gdyni. Największy dramat rozegrał się właśnie tam, w „czarny czwartek”, gdy wojsko otworzyło ogień do stoczniowców idących do pracy na wezwanie wicepremiera Stanisława Kociołka.
„Czarny czwartek” miał miejsce również w Szczecinie – po starciach demonstrantów z milicją i podpaleniu gmachu KW PZPR doszło do tragedii przed Komendą Wojewódzką Milicji Obywatelskiej (dzisiejszy plac Solidarności). Od kul wojska i milicji zginęło w tamtym rejonie dwanaście osób. Ofiary były też następnego dnia, do szczecińskich szpitali trafiły setki rannych.
W Grudniu 1970 r. śmierć na Wybrzeżu poniosło 45 osób, a 1165 zostało rannych. Przeciw demonstrantom wysłano 27 tysięcy żołnierzy, 550 czołgów, 750 transporterów opancerzonych, 2100 samochodów, 108 samolotów i śmigłowców, 40 jednostek Marynarki Wojennej.
Finał szczecińskiego Grudnia 70 miał miejsce w styczniu 1971 r. kiedy strajkujący ponownie stoczniowcy „Warskiego” utworzyli Komitet Strajkowy, spisali postulaty oraz doprowadzili do przyjazdu do Szczecina najwyższych władz partyjnych i państwowych. Obietnice złożone wtedy przez władze w zdecydowanej większości zostały bez pokrycia.
Przełom Grudzień 1970/Styczeń 1971 zaważył na przyszłości PRL: pozbawił złudzeń tych, którzy jeszcze wierzyli sprawiedliwość systemu, spowodował, że wiele spośród osób przypadkiem zepchniętych w epicentrum wydarzeń zaangażowało się potem w działalność opozycji demokratycznej i proces odzyskiwania przez Polskę niepodległości.
Wystawa plenerowa: 1970. Zło/Przypadek
17.12.2020 r. – 15.02.2021 r.
Muzeum Narodowe w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy
pl. Solidarności 1
Kurator wystawy: Agnieszka Kuchcińska-Kurcz
Teksty, wybór zdjęć i dokumentów: Agnieszka Kuchcińska-Kurcz
Konsultacja historyczna/recenzja: prof. Jerzy Eisler
Współpraca kuratorska: Paula Sendra
Projekt graficzny: Agnieszka Grądek
Korekta: Wiktoria Klera-Olszak, Bartosz Zasieczny
Organizatorzy: Muzeum Narodowe w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy
Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego
