Miejsce, w którym stanie Centrum Dialogu Przełomy, to obecnie niezabudowany plac, położony w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta, w eksponowanym miejscu, obok ważnych zabytków – gotyckiego kościoła św. Piotra i Pawła – jednej z najstarszych świątyń Szczecina, Bramy Królewskiej – barokowej pozostałości pruskich fortyfikacji, wzniesionej jako jeden z czterech wjazdów do miasta przez Gerharda Corneliusa van Walrave w latach 1734-1738 i ceglanej siedziby policji – okazałego gmachu urzędu powstałego w początku XX wieku, według planów berlińskiego architekta Oskara Launera.

Kwartał przylegający do prestiżowego placu Królewskiego (Königsplatz, pl. Żołnierza Polskiego), mieszczącego reprezentacyjny gmach Teatru Miejskiego – klasycystyczne dzieło Carla Ferdinanda Langhansa z lat 1845-1849, wytyczony został w latach 80-tych XIX stulecia, po likwidacji przebiegających tędy wałów fortyfikacji. Po decyzji o likwidacji twierdzy (1873 r.) układ wysadzanego drzewami pasażu Bramy Królewskiej określił plan sporządzony w latach 1876-1877przez Konrada Kruhla, który wyznaczył szerokość ul. Matejki (wzdłuż dawnej drogi prowadzącej od Bramy Królewskiej) oraz przebieg ul. Małopolskiej.

W latach 1883-1884 powstał tu okazały neobarokowy dom związkowy i koncertowy (zwany dziś filharmonią) – pierwszy budynek, kształtujący narożnik ul. Matejki i Małopolskiej W obrębie regularnego, prostokątnego pl. Solidarności przewidziano zwarty zespół czterokondygnacyjnych kamienic, częściowo z usługami w parterach. Zabudowę rozpoczęto od strony Bramy Królewskiej, gdzie wzniesiono dwie okazałe kamienice z oficynami. Ich elewacje frontowe ozdobione bogatym, eklektycznym detalem: boniowaniem, gzymsami, płycinami, pilastrami, naczółkami i wspornikami – także w formie kariatyd – uzyskały wyrazisty wertykalny podział wykuszami, które na ściętych narożach kwartału zostały wyeksponowane wieżyczkami dominującymi nad niską połacią ceramicznego dachu.

Podobny charakter nadano fasadom budynków wzniesionych w centrum kwartału od strony pl. Żołnierza i Małopolskiej w latach 90-tych, a także kamienic zbudowanych przed I wojną światową od strony ul. Św. Piotra i Pawła. Te ostatnie jednak, w myśl ówczesnych tendencji architektonicznych, pozbawione są rozdrobnionego detalu i horyzontalnych podziałów, lecz działają światłocieniowym rozczłonowaniem bryły wykuszami, balkonami, loggiami i szczytami wysuniętymi ponad połać dachu.

Wysokie partery z wyeksponowanymi portalami wejść, mieściły siedziby prestiżowych firm, a od strony szerokiego, najbardziej atrakcyjnego komunikacyjnie pasażu pl. Żołnierza także sklepy i lokale gastronomiczne, które latem zapraszały do ogródków urządzanych na części chodnika.

Podczas II wojny światowej, w wyniku nalotów bombowych cały kwartał został zniszczony. Po likwidacji gruzów utworzono tu plac, sukcesywnie wypełniany zielenią. Z trzech stron plac otaczają szpalery lip (Tilia cordata), a wnętrze wypełniają trawniki ozdobione skromną roślinnością, wśród której wyróżnia się stary okaz robinii (Robinia pseudoacaccia). W latach 60. XX wieku urządzono tu plac zabaw z piaskownicą i łodzią rybacką, która „przeszła do historii” po wydarzeniach grudnia 1970 roku, gdy zgromadzeni tu robotnicy strajkujący przeciwko podwyżkom cen, próbowali jej użyć dla staranowania bramy pobliskiej siedziby milicji.

Jako miejsce symbolizujące solidarnościowy opór wobec władz komunistycznych, plac stał się terenem manifestacji opozycyjnych. W grudniu 2005 r. odsłonięto ustawiony od strony kościoła pomnik ofiar Grudnia’70 – z żeliwną rzeźbą „Anioła Wolności” Czesława Dźwigaja.

Zdjęcia: Sedina.pl