Dla większości osób osiedlających się w Szczecinie pierwszą instytucją, z którą mieli kontakt były punkty etapowe Państwowego Urzędu Repatriacyjnego. To tam, po długiej, czasami nawet wielotygodniowej podróży

koleją, otrzymywali pierwszy nocleg, wyżywienie, odzież, obuwie i bieliznę, a także konieczną opiekę lekarską. Pobyt w punktach etapowych trwał od kilku godzin do kilku tygodni – w zależności od możliwości znalezienia dla nowoprzybyłych mieszkania. Aż do czasu zagospodarowania się w nowym miejscu mogli oni liczyć na opiekę pracowników PUR.

PUR został powołany już w 1944 r. Początkowo zajmował się organizowaniem przesiedleń ludności z ZSRR i odwrotnie, a następnie realizował zadania związane z przesiedleniem ludności polskiej na ziemie zachodnie i północne oraz wysiedleniem Niemców. Praca PUR opierała się na sieci punktów etapowych tworzonych natychmiast po przejściu frontu. Podlegały one placówkom powiatowym i wojewódzkim, a całość realizowanych przez PUR zadań nadzorował Zarząd Centralny w Łodzi.

W Szczecinie organizowanie wojewódzkiego oddziału PUR napotkało na wyjątkowe trudności. Pierwszy punkt etapowy utworzono już 28 maja 1945 r. i szybko powstawały kolejne. Po opuszczeniu Szczecina przez władze polskie PUR przekształcił się w Komitet Pomocy Polakom, a po ostatecznym przejęciu miasta przez władze polskie Komitet ponownie przekształcił się w PUR.

Największe nasilenie akcji osiedleńczo-przesiedleńczej na Pomorzu Zachodnim trwało do 1947 r. Przybywali Polacy z terenów Polski centralnej, z terenów utraconych na rzecz ZSRR, z zesłania oraz z Zachodu. Jednocześnie trwała akcja wysiedlania ludności niemieckiej. W niektórych miesiącach przez punkty etapowe na terenie Szczecina przechodziło po kilka lub kilkanaście tysięcy osób, w grudniu 1945 r. 26 tysięcy, a w czerwcu 1946 r. nawet 31 tysięcy nowych mieszkańców miasta. Tak ogromny napływ ludności wymagał ogromnego wysiłku organizacyjnego, a zwłaszcza znalezienia mieszkań, co w zrujnowanym mieście było ogromnym problemem.

Poczynając od 1947 r., kiedy zaczęły słabnąć procesy migracyjne PUR zaczęto stopniowo likwidować, a zadania związane z osiedlaniem nowych mieszkańców przejęły urzędy administracji terenowej.

 

oprac. MNS-CDP